تاریخ گزاری حدیث «أَوّلُ مَا خَلَقَ اللهُ العقل...»

تاریخ‌گزاری حدیث «أَوّلُ مَا خَلَقَ اللهُ العقل...»

در طول تاریخ روایات فراوانی به پیامبر اکرم (ص) و ائمه (ع) منتسب گردیده که بررسی صحت انتساب آنها نیازمند کاوش و دقت نظر است. از جملۀ این روایات، گفتاری مشهور است که فیلسوفان و متکلمان، صوفیان، مفسران و فقیهان مسلمان بارها بدان استناد جسته‌اند: «اوَّلُ ما خَلَقَ اللهُ العقلُ...». در مطالعۀ پیش رو بنا داریم انتساب این روایت را به پیامبر اکرم (ص) بازکاویم؛ روایتی که در کمتر منبعی از منابع روایی متقدم شیعیا...

تحقیق در متن و اسناد حدیث «انّ الله خلق آدم علی صورته» و نقد دیدگاه ابن عربی

حدیث «انّ الله خلق آدم علی صورته»، ازجمله مستندات صوفیّه و عرفا است؛ چنانکه بارها مورد استناد مدوّن اصلی عرفان نظری، یعنی «ابن عربی» قرار گرفته است. او در مهمترین اثر خویش، یعنی «الفتوحات المکیّه» تلاش کرده تا این روایت را هماهنگ با نظریه‌ی وحدت وجود نشان دهد؛ ازاین رو آن را در موضوعاتِ گوناگونِ مربوط به نظریه‌ی مزبور مطرح کرده است. ابن عربی قائل است که ضمیر«ها» در «صورته» به خداوند برمی‌گردد؛ به همی...

کتاب شناسیِ «تاریخ حدیث»

پژوهشی در شیوه حدیث گزاری تفسیر پرتوی از قرآن

بُعد قرآنی و حدیثی شخصیت های بازگشت به قرآن و بیداری اسلامی، از جمله آیة الله طالقانی در دو سده اخیر، امری در خور توجه است. آیة الله طالقانی چهره ای شاخص در مبارزات فرهنگی و سیاسی سال های قبل از انقلاب اسلامی است. مقاله حاضر در باره شیوه او در زمینه نحوه تعامل با اخبار و روایات در تفسیر پرتوی از قرآن و دیگر آثارش سخن می گوید. از جمله نقاط قوت شیوه طالقانی، ذکر روایات حاوی تفصیل ومصادیق احکام فقه...

مسند نویسی در تاریخ حدیث

موضوع این رساله « مسند » یعنی مجموعه های حدیثی نگاشته شده است که درآن از فواید مسند نویسی و جایگاه آن در تاریخ تدوین حدیث ، علت آشنایی با شمار کمی از مسندها و علت رواج کمتر این شیوه از مسند نویسی در نزد شیعیان بحث شده است. نویسنده مراحل نجام کار خویش را به شرح زیر اعلام می دارد. 1- تهیه فهرست کاملی از مسندها 2- مراجعه به آنها و دسته بندی احادیث آنها با یکدیگر و ذکر نتایج حاصله 3- دسته بند...

امالی‌نویسی در تاریخ حدیث شیعه

پژوهش حاضر کوشیده است سیر نگارش امالی در حدیث شیعه را بررسی کند. سابقة امالی‌نویسی در حدیث شیعه، به عصر رسول خدا9 می‌رسد، به گونه‌ای که اولین امالی در زمان حیات ایشان و به املای آن حضرت و خط حضرت علی7 سامان یافت. در دوران حضور امامان معصوم: شاهد پدید آمدن این قبیل آثار هستیم که «امالی» هشام بن حکم، «امالی» نوبختی، و «امالی» ابوبکر بن عیّاش از آن جمله‌اند. پس از این دوران، یعنی عصر غیبت، نیز تعدا...